VỤ ÁM SÁT ÔNG SHINZO ABE CÓ Ý NGHĨA GÌ ĐỐI VỚI CHÍNH TRƯỜNG NHẬT BẢN
Abe từ chức thủ tướng vào năm 2020, nhưng không bao giờ từ bỏ.
Vụ ám sát gây chấn động cựu thủ tướng Shinzo Abe đã làm rung chuyển Nhật Bản và thế giới. Mặc dù động cơ của nghi phạm trong vụ xả súng này cho đến nay vẫn chưa rõ ràng, nhưng thật khó để nói quá tầm quan trọng tiềm tàng đối với chính sách đối nội và chính sách đối ngoại của Nhật Bản. Cái chết đột ngột của Abe có khả năng tạo ra những hậu quả ngắn hạn và dài hạn cho chính trường Nhật Bản.
Abe đóng vai trò lớn trên chính trường Nhật Bản
Abe là thủ tướng tại vị lâu nhất của Nhật Bản. Những thành tựu chính sách đối nội của ông bao gồm các chính sách kinh tế – Abenomics – đã tạo ra một thời kỳ tăng trưởng kinh tế lâu dài. Trong các vấn đề quốc tế, ông theo đuổi vai trò quyết đoán trong các cuộc đàm phán ngoại giao về các vấn đề lịch sử và đương đại với Nga, Hàn Quốc và Trung Quốc, đồng thời củng cố mối quan hệ an ninh Mỹ-Nhật. Abe xứng đáng được ghi nhận, một phần, vì đã thiết lập lại sự thống trị của Đảng Dân chủ Tự do (LDP) bảo thủ của Nhật Bản, đảng đã mất quyền lực từ năm 2009 đến năm 2012. Sau đó, LDP đã giành chiến thắng trong sáu cuộc bầu cử quốc gia liên tiếp dưới sự lãnh đạo của Abe.
Sự thất bại trong chính sách chính của ông là không thực hiện được mục tiêu lâu dài của mình là sửa đổi hiến pháp hòa bình của Nhật Bản để hợp pháp hóa vai trò của quân đội Nhật Bản, Lực lượng Phòng vệ. Sự tận tâm của Abe đối với mục tiêu này đã khiến ông trở thành một nhân vật tiêu cực ở Nhật Bản và thái độ diều hâu của ông đối với vấn đề an ninh và coi thường lịch sử thời chiến của Nhật Bản cũng khiến ông trở thành mục tiêu chỉ trích thường xuyên của các nước láng giềng của Nhật Bản.
Ảnh hưởng của ông vẫn tiếp tục sau khi rời khỏi chức vụ
Abe từ chức thủ tướng vào năm 2020 vì lý do sức khỏe. Nhưng ông vẫn là nhà lãnh đạo của phe lớn nhất trong LDP và là một nhà vua trên thực tế trong chính trị nội đảng. Điều này gây ra xích mích với thủ tướng đương nhiệm, Fumio Kishida, người trong các quyết định về nhân sự và chính sách của mình đã cố gắng tách khỏi di sản của Abe. Nhưng trong khi chương trình kinh tế “chủ nghĩa tư bản mới” của Kishida nhằm mục đích thay đổi chính sách khỏi Abenomics, vẫn có một số cuộc tranh luận về việc các chính sách của ông thực sự khác biệt so với những năm Abe như thế nào.
Tương tự, ảnh hưởng của Abe trong các vấn đề đối ngoại vẫn tiếp tục sau khi ông rời nhiệm sở. Ví dụ, các bình luận công khai vào năm ngoái về sự quan tâm của Nhật Bản trong việc ngăn chặn cuộc xâm lược của Trung Quốc vào Đài Loan đã thu hút sự chú ý của quốc tế – và những lời chỉ trích từ các nhà lãnh đạo Trung Quốc.
Quan sát gì trong ngắn hạn
Sự không chắc chắn chính trị trước mắt nhất là cú sốc quốc gia về cái chết của Abe sẽ ảnh hưởng như thế nào đến cuộc bầu cử vào Chủ nhật cho các Ủy viên Hạ viện, thượng viện của quốc hội.
Đây là cuộc bầu cử thứ hai (sau cuộc bầu cử Hạ viện năm ngoái) được tổ chức dưới sự lãnh đạo của Thủ tướng Kishida – và Kishida hy vọng kết quả sẽ củng cố vị trí lãnh đạo LDP của ông và thúc đẩy vốn chính trị của ông cho các ưu tiên chính sách. Đối với đảng đối lập lớn nhất, Đảng Dân chủ Lập hiến, cuộc bầu cử vào Chủ nhật sẽ là bài kiểm tra đầu tiên cho vai trò lãnh đạo của Kenta Izumi, người được chọn làm lãnh đạo đảng sau thành tích kém bất ngờ của đảng này trong cuộc tranh cử hạ viện năm 2021.
Đảng bảo thủ Nippon Ishin no Kai (Ishin), đảng lớn thứ tư ở thượng viện (sau đối tác liên minh của LDP là Komeito), cũng hy vọng sẽ cải thiện hơn nữa vị thế của mình trong quốc hội. Trong cuộc bầu cử hạ viện năm 2021, Ishin đã giành được 30 ghế để trở thành đảng lớn thứ ba trong hạ viện.
Mặc dù LDP dự kiến sẽ giành được đa số ghế vào Chủ nhật, nhưng quy mô chiến thắng có thể có tác động sâu sắc đến chính sách đối nội và đối ngoại – bao gồm cả việc thực hiện mục tiêu lâu dài của Abe là sửa đổi hiến pháp. Nếu chiến thắng tổng hợp của LDP, Ishin và các đảng ủng hộ sửa đổi khác vượt quá 166 ghế, các đảng này sẽ có 2/3 đa số cần thiết để thông qua sửa đổi hiến pháp ở cả hai viện. Một biện pháp như vậy sau đó sẽ cần được sự chấp thuận của đa số cử tri trong một cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc.
Liệu vụ ám sát Abe có ảnh hưởng đến sự ủng hộ của công chúng Nhật Bản đối với một động thái như vậy không? Một bi kịch tương tự vào năm 1980, khi Thủ tướng Ohira Masayoshi đột ngột qua đời trong một chiến dịch bầu cử hạ viện, có thể cho thấy một số manh mối. Kết quả số phiếu đồng tình đã dẫn đến một chiến thắng lớn của LDP. Trong khi thái độ của công chúng đối với việc sửa đổi hiến pháp trong những năm gần đây chỉ thiếu 50% sự ủng hộ cần thiết để cuộc trưng cầu dân ý được thông qua, dù chỉ là một sự thay đổi nhỏ – cho dù vì sự đồng cảm với di sản của Abe hay số cử tri đi bầu bị đàn áp trong phe đối lập – có thể dẫn đến một cuộc sửa đổi hiến pháp trở thành hiện thực.
Nhưng không rõ dư luận về việc sửa đổi hiến pháp có thể thay đổi như thế nào đối ứng với vụ ám sát. Nghi phạm, Tetsuya Yamagami, đã được xác định là một cựu thành viên của Lực lượng Phòng vệ, điều này có thể làm phức tạp cách cử tri phản ứng với bất kỳ thay đổi nào được đề xuất đối với tình trạng hiến pháp của quân đội Nhật Bản.
Hậu quả chính trị lâu dài như thế nào?
Về lâu dài, vụ ám sát Abe đặt ra câu hỏi về sự phân bổ quyền lực trong tương lai trong LDP. Phe của ông – với hơn 90 thành viên trong cuộc họp kín tại quốc hội của đảng – là phe lớn nhất trong LDP. Phe riêng của Kishida, chỉ với hơn 40 thành viên, đứng thứ tư.
Phe của Abe, nếu vẫn còn nguyên dưới thời một nhà lãnh đạo mới, sẽ tiếp tục nắm giữ quyền lực đáng kể trong LDP. Nhưng nếu có tranh chấp về việc ai sẽ lãnh đạo phe phái sau khi Abe qua đời, hoặc nếu một cuộc cải tổ trong các đảng phái phe phái xảy ra, thì sẽ có sự bất ổn trong động lực quyền lực trong nội bộ. Và điều đó có thể khiến sự lãnh đạo của Kishida gặp rủi ro.
Những hậu quả đối với nền dân chủ Nhật Bản nói chung là khó hơn nhiều. Nhật Bản – cho đến nay – phần lớn đã xoay sở để tránh bất ổn chính trị và bạo lực đã xuất hiện trong những năm gần đây ở các nền dân chủ trên thế giới, bao gồm cả Hoa Kỳ. Nhưng bạo lực chính trị không phải là điều mới mẻ đối với Nhật Bản, và lợi ích của sự ổn định trong những năm Abe được cho là phải trả giá bằng sự cạnh tranh yếu kém giữa các đảng phái và sự hài lòng của cử tri đối với nền dân chủ thấp. LDP dễ dàng chiếm ưu thế trong các cuộc bầu cử chống lại một phe đối lập manh mún trong các cuộc bầu cử đa nguyên tắc của Nhật Bản – người chiếm ưu thế sẽ thắng chung cuộc và tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu đã giảm trong suốt thập kỷ qua.
Đối với các nhà quan sát chính trị Nhật Bản, một mối quan tâm đáng sợ là liệu vụ ám sát Abe có phải là một hành động bạo lực vô nghĩa không – hay là một dấu hiệu của tình trạng hỗn loạn chính trị hơn.
Nguồn: Who will lead Abe’s faction within the Liberal Democratic Party? – The Washington Post
Daniel M. Smith là Phó Giáo sư thỉnh giảng về Chính trị và Chính sách Đối ngoại Hiện đại của Nhật Bản tại Khoa Khoa học Chính trị và Trường Quốc tế và Công chúng tại Đại học Columbia. Ông là tác giả của Triều đại và dân chủ: Lợi thế thừa kế đương nhiệm ở Nhật Bản (Nhà xuất bản Đại học Stanford, 2018), đồng thời là đồng biên tập cùng Robert J. Pekkanen và Steven R. Reed, của Nhật Bản Quyết định 2021: Tổng tuyển cử Nhật Bản (Palgrave Macmillan, 2022). |
Hy vọng rằng bài viết này củaKVBro cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết và hữu ích. Nếu có thắc mắc gì bạn hãy liên lạc với fanpage KVBro để có câu trả lời sớm nhất.
Đánh giá bài viết: